Skip to content

Istorijat

Prva filmska predstava održana je u Beogradu 6. Juna 1896. u kafani “Kod zlatnog krsta”, samo šest meseci posle prve filmske projekcije u Parizu. To je ujedno prva filmska projekcija u regionu Jugoistočne Evrope. Predstavi su prisustvovali tadašnji kralj Srbije Aleksandar Obrenović i kraljica Natalija. Već sledeće godine francuski sineasti prikazali su beogradskim gledaocima scene iz života njihovog grada. Najstariji sačuvani film u Srbiji, Krunisanje kralja Petra I, snimili su engleski sineasti. Prvi stalni bioskop otvoren je u Beogradu 1909, a ubrzo je usledilo otvaranje drugih bioskopa u Beogradu i drugim gradovima Kraljevine Srbije. U jesen 1911. snimljen je prvi srpski igrani film “Život i smrt besmrtnog vožda Karađorđa” za koga se dugo mislilo da je izgubljen.

Rad na snimanju dokumentarnih filmova intenziviran je u doba balkanskih i Prvog svetskog rata. Veliki deo te filmske građe sačuvan je i nalazi se u arhivu Muzeja jugoslovenske kinoteke (koja je jedna od najrespektabilnijih evropskih kinoteka) u Beogradu. Pred kraj Prvog Svetskog Rata, na Krfu je pri Srpskoj vojnoj komandi osnovana filmska sekcija sa zadatkom da prikazuje savezničke filmove srpskoj vojsci i da snima ratna zbivanja na Solunskom frontu. Ovi podatci pokazuju da je najpopularnija umetnost modernog doba i u Srbiji bila prihvaćena od samog početka.

Posle perioda praistorije, puni razvoj Srpske kinematografije se događa tek po završetku Drugog svetskog rata. Pedesetih godina Beograd postaje filmski centar Srbije i Jugoslavije. 1951. tadašnji Komitet za kinematografiju Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije izdaje interni uput kojim se filmski umetnici prevode iz stalnog radnog odnosa (koji je bio norma socijalističkog sistema) u status slobodnih umetnika. Jugoslovenska produkcija svoj vrhunac dostiže šezdesetih godina sa pojavom grupe autora koji su obeležili fazu tzv. crnog talasa. Ovo je prva generacija Jugoslovenskih sineasta koji izlaze van okvira svoje zemlje i koji ulaze u svetske kulturne tokove. Autori poput: Aleksandra Petrovića, Dušana Makavejeva, Želimira Žilnika, osvajaju nagrade po najvećim svetskim festivalima. Aleksandar Petrović je najuspešniji autor tadašnje Jugoslavije čiji film “Skupljači perja” osvaja Grand Prix u Kanu. Među autorima koji se kasnije pojavljuju, a koji imaju svoj internacionalni uticaj izdvajaju se Goran Paskaljević, Slobodan Šijan i Emir Kusturica.